AchtergrondPro

‘Voor dronejournalisten geldt een strengere gedragscode dan voor gewone journalisten’

Het bedrijven van journalistiek met behulp van drones staat in Nederland nog in de kinderschoenen, maar daar komt mogelijk snel verandering in. Dat betoogt Wiebe de Jager van Dronewatch tijdens het Festival voor de Journalistiek 2017, dat op zaterdag 23 september plaatsvindt. Maar met nieuwe technologische mogelijkheden komen nieuwe verantwoordelijkheden, blijkt uit internationale bevindingen met dronejournalistiek.

Innovatie in de journalistiek

Tijdens de 11e editie van het Festival voor de Journalistiek staat innovatie centraal. Welke technologieën en vertelvormen zullen invloed hebben op de journalistiek? Dat drones, blockchain, virtual reality, mojo en andere ontwikkelingen hebben invloed hebben op het werk van een journalist staat vast, maar hoe precies, en in welk tempo, dat is vaak nog onduidelijk.

Neem alleen al het onderwerp dronejournalistiek. Je kunt tegenwoordig in de speelgoedwinkel om de hoek een drone van een paar honderd euro kopen en daarmee live streamen vanuit de lucht (dit zal ook gedemonstreerd worden tijdens het festival): ideaal om vanuit de lucht verslag te leggen van evenementen of calamiteiten. Maar in de praktijk loop je als journalist al snel tegen allerlei regelgeving aan, waardoor het gebruik van drones voor nieuwsgaring – zeker in Nederland – amper van de grond komt.

Met een kleine drone van een paar honderd euro kun je al live streamen

Nieuwe perspectieven

Je kunt echter op je klompen aanvoelen dat drones ook hier een grote rol gaan spelen in de journalistiek. Drones zijn immers zo klein geworden dat er amper gevaar van uitgaat voor eventuele omstanders, en van journalisten wordt in toenemende mate verwacht dat ze letterlijk vanuit nieuwe perspectieven verslag doen van maatschappelijke relevante gebeurtenissen. Maar waar moet je op letten als het gaat om droneregels? En met welke ethische aspecten moet je als dronejournalist rekening houden?

Gelukkig valt er op dit vlak veel te leren van initiatieven in andere landen. Vooral in de VS is dronejournalistiek snel in opkomst, en nieuwsorganisaties zoals CNN beschikken zelfs over een eigen droneteam. Mede daarom organiseerde de Poynter school of journalism een serie workshops, niet alleen omtrent de praktische kant van het gebruik van drones voor journalistieke doeleinden, maar ook om de ethische aspecten helder te krijgen. Uit die workshops is een ‘code of drone journalism ethics’ ontstaan, die hieronder in beknopte vorm is weergegeven.

Volgens Poynter brengt het gebruik van drones voor journalistiek een strengere ethische gedragscode met zich mee dan voor traditionele vormen van (foto)journalistiek, omdat je als dronejournalist nu eenmaal te maken hebt met strikte luchtvaartwetgeving en allerlei veiligheidsvoorschriften. Onderstaande gedragsregels staan niet in steen gebeiteld, en veranderen net zo hard als het vakgebied: houd daar rekening mee als je onderstaande voorschriften doorleest.

Veiligheid staat voorop. Breng geen mensen, dieren of bezittingen in gevaar.
Dronepiloten die hun toestel voor professionele doeleinden gebruiken moeten beschikken over de juiste opleidingen en papieren (in Nederland is dat het ROC-light, of zelfs een volledig ROC). De toestellen waarmee men vliegt moeten goed verzekerd zijn.

Nieuwsredacties mogen niemand aanmoedigen illegaal te vliegen.
Een nieuwsredactie mag geen dronebeelden publiceren die overduidelijk in strijd met de regelgeving gemaakt zijn (denk aan vliegen boven mensen of bebouwing). Als er desondanks besloten wordt om illegale beelden met een zeer hoge nieuwswaarde te openbaren, moet de motivatie duidelijk uitgelegd worden.

Vraag je af of je het gemaakte beeld ook vanaf de grond zou zou hebben gemaakt.
Is het goed te praten dat je met een drone opnamen maakt die je vanaf de grond nooit gemaakt zou kunnen hebben? Denk aan opnamen gemaakt door een hooggelegen raam, of boven privéterrein dat is omgeven door een hekwerk.

Respecteer de privacy.
Een bekende journalistieke code stelt dat nieuwsgaring nooit zou moeten leiden tot arrogant gedrag of een hinderlijke aanwezigheid. Hoe zit dat als je met een drone vliegt? In hoeverre helpt een drone je om je verhaal beter te vertellen?

Respecteer de integriteit van het journalistieke moment.
De aanwezigheid van een hinderlijk zoemende drone kan van invloed zijn op een bepaalde situatie, zeker als er laag wordt gevlogen. Houd hier rekening mee: een rondvliegende drone zou de nieuwsfeiten die zich afspelen op de grond niet mogen beïnvloeden.

Laat de beelden voor zichzelf spreken.
Journalisten moeten de dronebeelden niet voorzien van dramatische muziek, of bepaalde passages versnellen of juist vertraagd afspelen. Slow-motion heeft de neiging om een situatie te dramatiseren, terwijl versneld afspelen een onheus gevoel van urgentie oproept. Eventueel kan wel geluid toegevoegd worden dat ter plaatse en op hetzelfde moment werd opgenomen.

Nieuwsredacties moeten respecteren dat een dronejournalist verantwoordelijk is voor de veilige uitvoering van een vlucht.
Er mag nooit aan een dronejournalist gevraagd worden om beelden te maken die de veiligheid in het geding kunnen brengen, of waarbij er in strijd met de regelgeving wordt gevlogen.

Een dronejournalist moet zijn werk ongestoord kunnen doen.
Van iemand die een drone bestuurt mag niet verwacht worden dat hij of zij nog andere taken uitvoert. De bediening van het toestel of de vluchtvoorbereiding heeft alle prioriteit.

Dronejournalisten moeten hun skills up to date houden.
Niet alleen de technologie verandert razendsnel, ook de regelgeving ontwikkelt zich. Dronejournalisten moeten zich op de hoogte houden van de laatste ontwikkelingen en zorgen dat ze over de juiste vaardigheden blijven beschikken.

Dronejournalisten dienen zorg te dragen voor de goede staat van hun apparatuur.
Iedereen die met een drone vliegt dient er zorg voor te dragen dat de apparatuur in goede conditie is. Daar hoort ook een pre-flight check bij. Als er afwijkingen worden geconstateerd, dan blijft de drone aan de grond. Er mag ook niet bespaard worden op onderhoud.

Coach anderen.
Drones staan helaas niet bij iedereen in een goed daglicht. Het is de taak van een dronejournalist om bij te dragen aan een publieke acceptatie van drones, onder andere door desgevraagd uitleg te geven over hun bezigheden en verantwoording af te leggen aan het publiek. Door cowboygedrag zal het gebruik van drones onherroepelijk aan banden worden gelegd. Dronejournalisten moeten daarom ook andere collega’s aanspreken op illegaal of onverantwoord gebruik van drones.

Bovenstaande regels zijn ontwikkeld in een Amerikaanse context. Waar je als dronejournalist in Nederland rekening mee moet houden, komt onder andere aan bod tijdens het onderdeel ‘Drones demonstratie’ op het Festival van de Journalistiek. Tijdens de demonstratie zal Wiebe de Jager uitleg geven over wat een drone allemaal kan, de technieken en hoe drones toegepast kunnen worden in bepaalde situaties.

Voor meer informatie kun je ook terecht in het ‘Dossier dronejournalistiek‘ van Dronewatch. Voor journalisten die nog geen ervaring hebben met drones maar hier wel aan de slag mee willen gaan zijn de boeken ‘Dronefotografie‘ en ‘Dronevideo’s maken‘ aan te raden. 

Avatar foto

Wiebe de Jager

Wiebe de Jager (@wdejager) is oprichter van Dronewatch en auteur van de boeken Dronefotografie en Dronevideo's maken. Wiebe is A1/A2/A3 gecertificeerd dronepiloot en beschikt over een exploitatievergunning voor de Specific categorie.

Geef een reactie

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

Meld je aan voor onze nieuwsbrief!

Vul hieronder je gegevens in en blijf op de hoogte.

Open nieuwsbrief aanmeldformulier