EU droneregels: systeem van ‘drone zones’ gaat kaart vervangen
Veel dronevliegers kennen ‘m wel: de kaart met no-fly zones waar je al snel mee te maken krijgt als je in de buitenlucht met een drone wilt gaan vliegen. Als onderdeel van de Europese drone-regelgeving wordt deze kaart vervangen door een nieuw systeem van drone zones. Niet direct, maar uiterlijk binnen een jaar na de overgang op het nieuwe stelsel.
Nadelen van huidige dronekaart
De huidige kaart met drone no-fly zones is een afgeleide van de officiële luchtvaartkaart van Nederland, maar dan toegespitst op onbemande luchtvaartuigen die doorgaans niet hoger vliegen dan 120 meter. Het meest in het oog springen de zogenaamde CTRs (gecontroleerd luchtruim) rond luchthavens zoals Schiphol, Rotterdam-The Hague Airport en Eindhoven Airport. Daarnaast zijn er flink wat helihavens en zweefvliegvelden op de kaart te vinden, alsook militaire laagvlieggebieden en Natura 2000-gebieden.
Het probleem met deze kaart is dat deze weinig flexibiliteit biedt. Bovendien zijn sommige no-flyzones wel erg ruim opgezet, zoals de CTRs. Bovendien maakt de kaart geen onderscheid tussen mensen die bij wijze van spreken voor het eerst hun drone de lucht in sturen en goed opgeleide professionals die goed op de hoogte zijn van luchtvaartveiligheid.
Er zit ook nogal een verschil tussen de gebieden die dronefabrikanten middels hun geofencingsysteem aanmerken als no-fly zone en de officiële luchtruiminformatie. Dat betekent dat drones toch kunnen opstijgen op plekken waar dat eigenlijk niet de bedoeling is.
Een laatste beperking is dat de manier waarop de dronekaart is ingericht niet uitwisselbaar is met andere Europese landen, en dat iedere lidstaat deze informatie weer op een andere manier communiceert. Dat maakt het vliegen over de grens er niet eenvoudiger op.
Drone zones
Het nieuwe Europese systeem van drone zones moet hier verandering in brengen. Het idee is dat drone zones veel fijnmaziger worden gedefinieerd dan nu het geval is. Een ander verschil is dat een drone zone niet per se restrictief van aard is: middels een drone zone kunnen er juist ook meer mogelijkheden worden geboden. Ook is het denkbaar dat via een drone zone een lagere maximale vlieghoogte wordt ingesteld, bijvoorbeeld bij een militair laagvlieggebied.
Daarnaast biedt het systeem van drone zones ook de mogelijkheid voor dynamische zones, bijvoorbeeld om een tijdelijke no-fly zone in te stellen rondom een evenement. En tot slot is de bedoeling dat vrijwel alle drones waarmee in de Open categorie gevlogen wordt automatisch de door de lidstaten gedefinieerde drone zones in het geheugen krijgen.
Jaar later
Alhoewel de Europese regelgeving voor drones op 31 december 2020 wordt ingevoerd, zal de kaart met drone zones nieuwe stijl op die datum waarschijnlijk nog niet gereed zijn. Gezien de complexiteit van het onderwerp hebben de lidstaten nog een jaar langer, dus tot 1 januari 2022 de tijd om de drone zones voor hun land in te vullen.
De manier waarop lidstaten dat doen verschilt nogal. In sommige lidstaten bepaalt het transportministerie de drone zones. In Nederland hebben verschillende stakeholders de mogelijkheid gekregen om hun visie in te brengen, maar de minister van IenW en de staatssecretaris van Defensie krijgen het laatste woord over de invulling van de drone zones.
Voorbeelden van drone zones
Alhoewel het nog te vroeg is om iets te zeggen over hoe drone zones eruit komen te zien, kunnen we toch een paar voorspellingen doen. Zo zullen de huidige CTRs waarschijnlijk één op één worden overgenomen. Pas in een later stadium zal bekeken worden of deze zones verkleind kunnen worden, eventueel met een aanpassing van de maximale vlieghoogte.
Verder kun je permanente no drone zones verwachten rond gevangenissen en vitale infrastructuur zoals waterzuiveringsinstallaties en energiecentrales. Tijdelijke drone zones komen er waarschijnlijk bij grote evenementen zoals Sail of Lowlands. De verwachting (of beter gezegd: hoop) is dat hier dan wel onderscheid gemaakt tussen drones in de Open categorie en drones van operators in de Specific categorie.
Voorbeelden van drone zones waar je juist meer mag zijn modelvliegvelden. Hier gaat naar verwachting een maximale vlieghoogte van 300 meter gelden. Ook is de hoop dat de verschillende drone testcentra in Nederland middels drone zones meer mogelijkheden krijgen toegewezen.
Automatisch in het geheugen
In de toekomst moet het merendeel van de drones verplicht uitgerust worden met een voorziening die de actuele drone zones automatisch in het geheugen zet. Die techniek bestaat al, in de vorm van geofencing. Tot nu toe waren het echter de fabrikanten die bepaalden waar er hoogtebeperkingen of vliegrestricties van toepassing waren. In de nieuwe situatie krijgen de lidstaten het via drone zonering voor het zeggen.
Drones met het nieuwe CE-label – te zijner tijd verplicht voor het gros van de drones in de Open categorie – in principe automatisch weten waar er wel en niet gevlogen mag worden. Voor bestaande drones en zelfbouwdrones geldt dat er twee jaar na de invoering van de EU regelgeving alleen nog in de A3 categorie gevlogen mag worden, op ruime afstand van bebouwing en mensen.
U-space
Op de langere termijn zullen sommige drone zones worden gekenmerkt als U-space gebied. U-space is een soort luchtverkeersleiding voor drones. Wie een vlucht wil uitvoeren in een als U-space aangewezen zone, zal verplicht aangesloten moeten zijn bij een U-space service provider (USSP) zodat de dronevlucht op afstand gevolgd kan worden.
Naar verwachting zullen in Nederland eerst alle CTRs en mogelijk ook stedelijke gebieden, industrie- en havengebieden aangewezen worden als U-space. Daarmee krijgen waarschijnlijk met name operators in de Specific en Certified categorieën te maken met U-space.
Interview met Marc Sandelowsky van Space53
Hoe kijken drone-operators, fabrikanten en andere betrokkenen aan tegen de aankomende regelgeving? In deze artikelserie over de Europese drone-regelgeving laten we steeds een andere partner uit het Space53-netwerk aan bod. In deze aflevering komt Marc Sandelowsky (directeur van Space53) aan het woord.
Wat vind je van de huidige dronekaart van Nederland? Hoe en op wat voor manier heeft Space53 te maken met de huidige no-fly zones?
“Eerlijk? Wij vinden de huidige dronekaart van Nederland uiterst beperkend en rigide. Hierin komt een heel bekrompen kijk op drones naar voren, alsof het allemaal destructieve monsters zijn die op het punt staan om aan de leiband van de piloot te ontsnappen. Hij doet ook geen recht aan de werkelijke mogelijkheden in Nederland. Mogelijke opdrachtgevers voor dronetoepassingen kunnen zich nu laten afschrikken door het feit dat de kaart aangeeft dat in hun gebied niet gevlogen mag worden.
De praktijk is echter anders, onder de juiste randvoorwaarden blijken die “no-fly” zones toch toegankelijk te zijn. Dat levert veel onnodige verwarring op en geeft anderen weer het idee dat de no-fly zone niet geldig is. Kijk bijvoorbeeld bij ons in de buurt. Onze testfaciliteit maakt gebruik van het luchtruim van een vliegveld. En vlak in de buurt heb je de stad Enschede met midden in de stad het MST ziekenhuis met een heliport op het dak. Beide hebben dus een 3 km grote zone om zich heen waarin niet met drones gevlogen mag worden.
Maar dan komt de tenzij… Het mag wel als je zoals wij bijvoorbeeld daar de toestemming van de luchthavenautoriteit voor hebt. Bijvoorbeeld voor testvluchten of inspecties uitgevoerd door houders van de juiste vergunningen. Maar anderen zien die drones ook vliegen en denken misschien: “hé, het mag dus wel” en kunnen dan ook op het idee komen om met hun drone de stad te verkennen. Met alle mogelijke gevaren van dien.”
Drone zones kunnen zowel positief (meer mogelijkheden) als negatief (meer restricties) uitpakken voor de dronesector. Hoe kijk jij hier momenteel tegenaan? Ben je optimistisch of juist niet?
“Je zegt “momenteel”. In eerste instantie waren we bij Space53 behoorlijk positief gestemd over de mogelijkheden van de regelgeving voor zonering. Het zou flexibel zijn en meer mogelijkheden bieden. Geen “nee, tenzij” maar “ja, mits”. Maar de praktijk heeft ons voorzichtiger gemaakt. Zo is lang volgehouden dat er vooral niet meer zones zouden komen met restricties.
Maar dat hoor je al een tijdje niet meer, sterker, het lijkt erop dat de mogelijkheid van een restrictieve zone actief wordt aangeboden aan burgemeesters om tegemoet te komen aan de wens om het lokale droneverkeer af te remmen. Tijdens de openingsspeeches van de Amsterdam Drone Week van 2019 werd dit zelfs actief aangemoedigd door de spreker van DG Move. Dat lijkt ons echt de verkeerde weg. Zones moeten worden afgestemd op werkelijke mogelijkheden en bedreigingen. Niet op percepties.”
Middels drone zones is het mogelijk om lokaal af te wijken van de algemene vliegrestricties. Brengt dit nieuwe mogelijkheden voor jullie testlocatie op vliegveld Twenthe? Is er afstemming met het ministerie?
“Natuurlijk hadden we vooral veel verwacht van de mogelijkheden om zones aan te wijzen waar meer mag. We zijn al jaren aan het lobbyen voor een experimentele zone bij onze testlocaties waarmee we eindelijk in staat zouden zijn om voluit te gaan met het testen en experimenteren met innovatieve technologieën en toepassingen. De minister van I&W heeft dit zelfs nog toegezegd tijdens haar opening van de Amsterdam Drone Week van 2018. Maar we zijn nu anderhalfjaar verder en nog niets hiervan is zichtbaar in de regelgeving.
Gelukkig hebben we zelf niet stilgestaan en is ons testbedrijf druk bezig gebleven om elke mogelijke ontheffing te krijgen die bestaat. Maar het is nog steeds niet mogelijk om overal structurele ontheffingen voor te krijgen en het proces is zeer arbeidsintensief en vraagt een lange doorlooptijd. Dat was allemaal veel eenvoudiger geweest als er meer vaart was gemaakt met het invoeren van de zoneringen. Het had ook een hoop werk voor de Inspectie gescheeld.”
In hoeverre is Space53 überhaupt gekend in de discussie over drone zones? Is er een afvaardiging geweest tijdens het participatietraject of is er op een andere manier input geleverd?
“Nou, eigenlijk niet. Samen met de andere testlocaties hebben we het “Dutch Drone Platform” waarin we zorgen dat er met een stem gesproken wordt namens alle testcentra in Nederland. Het ministerie kent ons goed, we doen dit al sinds 2017. Als DDP hebben we zelf geïnvesteerd in het schrijven van een document waarmee richting gegeven kan worden aan de regelgeving voor testlocaties. We hadden verwacht dat het ministerie van I&W dit met beide handen zou aangrijpen om dit stuk van de implementatie van de EU verordening drones in te vullen.
Ons document is namelijk niet geschreven door een stel hobbyisten of doldwaze drone-enthousiastelingen. Het bouwt op de expertise van NLR en professionele luchtvaartexperts uit ons netwerk. Inmiddels moeten we echter toch vaststellen dat dit geen zin heeft gehad. De gesprekken lopen nog, maar we zien niet echt beweging. We zijn niet eens uitgenodigd of benaderd om mee te denken voor het participatietraject over drone zones. Dat hebben dus maar op eigen beweging gedaan. Onze input kan je hier vinden.”
Welk advies zou je de minister van Infrastructuur en Waterstaat en de staatssecretaris van Defensie willen meegeven bij het concreet invullen van de drone zones?
“In onze input voor het participatietraject hebben nog maar eens benadrukt welke grote maatschappelijke en economische meerwaarde drones voor Nederland kunnen hebben. Door al die nadruk op de regulering lijkt dit steeds wat op de achtergrond te raken. Daarbij hebben we aandacht gevraagd dat heel veel veiligheid, als we dat werkelijk belangrijk vinden, ook in de drone zelf ingebouwd kan worden: safety by design, privacy by design. Maar daar zit natuurlijk de kneep. Door het jarenlange restrictieve beleid staan we als Europees dronecluster op een grote achterstand ten opzichte van met name de VS en China. We moeten het dus doen met de technologie die daar vandaan komt.
De ontwikkeling van het internet heeft ons geleerd wat daarvan komt: totale ontsporing en daarna nieuwe regels zoals AVG sleepnetten en auteursrechtenwetgeving om te proberen de put te dempen voor het kalf echt verdronken is. We hebben de minister dus geadviseerd om veel meer werk te maken van het stimuleren van een Nederlandse en Europese drone-industrie. Waar je actief mee om de tafel kan om nuttige technologie en toepassingen te ontwikkelen binnen de randvoorwaarden die wij als maatschappij wenselijk vinden. Dus minder aandacht voor no-fly zones, maar gebruik maken van de nieuwe mogelijkheden om te experimenteren.”
Wat vind je van het advies van Dronewatch om bij IenW een 24/7 droneloket te openen waar burgemeesters cq. voorzitters van veiligheidsregio’s terecht kunnen om tijdelijke drone zones aan te vragen?
“Uitstekend idee, maar dan moet dit loket ook openstaan voor vragen van gebruikers die inmiddels door de vele bomen op de dronekaart van Nederland het bos niet meer weten te vinden. En natuurlijk ga ik ervan uit dat dit loket niet zomaar beslissingen neemt, maar hiervoor duidelijke richtlijnen heeft waardoor het instellen van tijdelijke zones met restricties zo min mogelijk voor gaat komen.”
Overheden,zowel Nationaal als Europees hebben niet echt een track record van geslaagde IT projecten. Dat zal hier wel niet anders zijn en wordt er daarom weer gekozen voor grote ” stappen snel thuis” broddelwerk. Hierbij zal de drone operator, ongeacht zijn grote of professie, weer de dupe zijn. Invloed in dit procesis er niet of nauwelijks, de vertegenwoordiging van de sector is bedroevend en versplinterd. Ondertussen zit de rest van de luchtvaart riant aan tafel bij de overheid en lobbyen ondertussen de drones in de marge. En in die marge komen daarna de zelfverklaarde koninkjes van hun dorpen, steden en natura 2000 bosjes de rest dicht spijkeren. Rest de sector alleen nog het weiland en de modelvliegvelden. Ik heb er een hard hoofd in
Er is nu veel onduidelijkheid waar je mag vliegen met welke drone en met welke papieren. Het zou mooi zijn als er een kaart komt waar je aangeeft in welke categorie je vliegt zodat je meteen kan zien of je er mag vliegen. De kaart past zich aan jou categorie en vlieghoogte. Dit zou met name in Natura 2000 gebieden moeten gelden. Het verschilt nogal of je met een Inspire2 of met een Mavic Mini vliegt qua impact op de omgeving. Alles wordt nu over een kam geschoren. Althans het is niet duidelijk. Als je alles maar verbiedt dan gaat met toch vliegen op plekken waar dit niet mag.
Ze kunnen net zo goed 1 rode vlek boven Nederland gooien. Als ik alle regels bekijk mag ik nergens vliegen.
Qua regel geving word het net als fietsen.
Je mag niet op de stoep fietsen , maar dat doet iedereen en ondertussen word het gewoon gedoogd…
En dan komt er ook nog eens bij kijken.
Wie gaan er op letten dat de regels na geleefd worden, de politie?
Ik geloof nooit dat ome agent de drone regels volledig gaat weten laatstaan begrijpen.
Dus er zullen weer wilde beweringen geroepen worden van regels zoals nu ook al het geval is. ( Heb er nu al ervaring mee gehad.)
Mensen maken al snel hun eigen regels en denken dat het dan ook echt Zo zit qua regelgeving, dit komt om dat het een onbekend gebied is voor ze!
Met je eens Harry,
Ook ik ben een boswachter vorig jaar tegengekomen. Toen vloog ik niet eens en stapte net het bos in. Parkeerplaats nog op de achtergrond. Geen wildroosters en alleen maar een bordje art. 461…niet betreden na zonsondergang, geen kampvuur enz. Verder helemaal niets! En meneer beweerde dat ik nu al bezig was met regeltje 461 te overschrijden….? Oke… Hele discussie en hij klapte dicht en begon gelijk met wilde Rambo verhalen dat hij al bekeuringen had uitgedeeld aan volwassenen en kinderen met een speelgoedrone!? Oke…. Op grond van? Ja artikel 461…..maar wat valt daar onder…. Het bos was overigens geen natura 2000 gebied… En weer had hij geen antwoord. Dus….. Inderdaad Harry, het voorbeeld met het fietsen enz… Sluit ik mij bij aan.
Het is voor een leek onbekend gebied en de acceptatie van de Drone wereld is datgene wat nu botst. Helaas, zo jammer.
Nogmaals alleen vliegen met je gezonde verstand en is iets niet duidelijk… Niet vliegen. Scheelt een hele hoop ergenis. Have a nice day!
als het doorgaat gaan we in laagvlieggebieden van max 120m
naar max 30m, dat zijn in brabant heel veel gebieden
waar we nu nog 120m, straks dus niet meer,
dan is foto en video maken niet meer zo interessant gezien
overzichten vaak op 100 m gedaan worden.
ik hoop dat de dronezones dan flexibel worden met werktijden
van defensie, ma /vr 9:00 tot 16:00. en niet permanent 24 uur.