#advAchtergrondPro

Rijkswaterstaat publiceert richtlijnen voor dronevluchten boven Natura 2000-gebieden

In de afgelopen jaren is er veel te doen geweest over het onderwerp drones in relatie tot Natura 2000. De aanwezigheid van drones zou verstorend werken, met als gevolg dat in veel beheerplannen het gebruik van drones aan banden is gelegd. Tegelijkertijd brengen drones veel nieuwe mogelijkheden met zich mee op het gebied van natuurbeheer, monitoring, inspectie en handhaving. Om meer duidelijkheid te verschaffen liet Rijkswaterstaat richtlijnen ontwikkelen voor drone-operators en beheerders.

Natura 2000: decentraal beheerd

Natura 2000-gebieden in Nederland (bron: RWS)

Nederland telt maar liefst 168 Natura 2000-gebieden, waaronder de Veluwe, de Zeeuwse Deltawateren en het IJsselmeergebied. In deze gebieden staat het behoud van biodiversiteit en het beschermen van dier- en plantensoorten centraal. Het Natura 2000-netwerk omvat alle gebieden die zijn beschermd op grond van de Vogelrichtlijn van 1979 en de Habitatrichtlijn van 1992.

Het beheer van Natura 2000-gebieden is in Nederland decentraal geregeld. In veel gevallen zijn de provincies – al dan niet via omgevingsdiensten – verantwoordelijk voor het beheer. In een aantal gevallen is Rijkswaterstaat verantwoordelijk. Iedere zes jaar wordt per gebied vastgelegd hoe het gebied beheerd dient te worden. Dat uit zich in een beheerplan. Hierin wordt ook beschreven welke activiteiten wel en niet zijn toegestaan in het betreffende gebied.

Geen eenduidigheid over drones

De snelle opmars van drones in de afgelopen jaren is niet onopgemerkt gebleven bij de beheerders van Natura 2000-gebieden. In diverse beheerplannen zijn dan ook passages verschenen met betrekking tot het vliegen met drones, variërend van een algeheel vliegverbod voor drones tot een vergunningplicht. Er zijn ook beheerplannen waarin niets wordt gezegd over drones. Dan moet worden getoetst aan de Wet natuurbescherming.

Deze decentrale aanpak heeft bij veel dronevliegers – zowel recreatief als professioneel – tot veel frustratie geleid. Niet alleen is het vaak onduidelijk wat er nu wel en niet mag (of waar die informatie te vinden is), ook blijkt in de praktijk wel dat beheerders geen idee hebben wat ze met een aanvraag aanmoeten. Soms wordt er duizenden euro’s aan leges gevraagd voor een vergunning, in combinatie met een al even kostbare milieueffectrapportage. In andere gevallen kan men zonder problemen vliegen, zolang dat bijvoorbeeld maar niet in het broedseizoen gebeurt.

Fauna inventarisatie met behulp van drones (bron: RWS)

Literatuurstudie

Die onduidelijkheid is vervelend, zeker nu blijkt dat drones ook prima ingezet kunnen worden voor tal van beheeractiviteiten. Denk aan het tellen van nesten, het in kaart brengen van vervuiling en afval, het monitoren van waterkwaliteit of de inspectie van bruggen, sluizen, stuwen en waterkeringen. En ook voor mediadoeleinden is het soms wenselijk om met drones te kunnen werken. Dat was aanleiding voor Rijkswaterstaat om uit te zoeken in welke gevallen drones wel verantwoord boven Natura 2000-gebieden kunnen vliegen. En om een stroomschema op te stellen aan de hand waarvan drone-operators en beheerders kunnen afleiden of een beoogde vlucht verantwoord gemaakt kan worden.

Het onderzoek werd uitgevoerd door Bureau Waardenburg. In overleg met Rijkswaterstaat werd besloten om te kiezen voor een literatuurstudie. “Er is wereldwijd al veel onderzoek gedaan naar verstoring door drones. Wat niet wegneemt dat het geen kwaad kan om als dronepiloot of natuurbeheerder eigen ervaring mee te nemen. De waarde van dit onderzoek zat hem mede in het feit dat die twee groepen met elkaar in gesprek gingen”, aldus initiatiefnemer Aad van den Burg van Rijkswaterstaat.

Gradaties in verstoring

Het onderzoek werd geleid door Roland van der Vliet, ecoloog bij Bureau Waardenburg. Hij was aangenaam verrast door de hoeveelheid onderzoek die al gedaan is op dit vlak. “En dan niet alleen als het gaat om onderzoek naar sec de verstoring van drones op de natuur. Het was voor mij vooral een eye-opener dat er al zoveel ecologische toepassingen zijn voor drones. Een belangrijk gegeven is daarbij dat onderzoek door middel van een drone vaak veel minder impact heeft dan traditionele onderzoeksmethoden.”

Een belangrijke conclusie in het onderzoeksrapport is dat een verstoring niet meteen hoeft te leiden tot een gevaar voor de instandhoudingsdoelstellingen. Een paar vogels die verschrikt opvliegen zodra er een drone nadert is niet per se problematisch. Het wordt een ander verhaal als de vogels na een verstoring bijvoorbeeld niet terugkeren op het nest, waardoor eieren niet worden uitgebroed of jongen aan hun lot worden overgelaten. Als nesten op die manier verlaten blijven, kan er wel degelijk een gevaar voor de populatie ontstaan.

Waterkwaliteit meten m.b.v. de ‘pelikaandrone’ (bron: RWS)

Stroomschema’s

Uit het literatuuronderzoek blijkt dat (blijvende) verstoring afhankelijk is van een hele serie variabelen. Verschillende dieren reageren verschillend op drones. De mate van verstoring is ook afhankelijk van het soort drone (multirotor of fixed-wing), de grootte ervan, de geluidproductie, het gekozen vliegpatroon, de lengte van de vlucht (en daarmee de verstoring), het seizoen en de omgeving en de vlieghoogte.

Juist die grote hoeveelheid variabelen maakt dat het lastig is om te bepalen wanneer een beoogde drone-operatie in potentie verstorend is. Zeker voor niet-ecologen. Daarom heeft Bureau Waardenburg een tweetal stroomschema’s ontwikkeld, één voor recreatieve dronevliegers en één voor professionele drone-operators danwel natuurbeheerders.

Van der Vliet: “Aan de hand van zo’n schema kan een dronepiloot vooraf zelf een eerste inschatting maken of de beoogde dronevlucht mogelijk tot een verstoring leidt. Als het antwoord ‘ja’ of ‘misschien’ is, dan kan in overleg met de beheerder worden bekeken of de vlucht toch uitgevoerd kan worden en onder welke condities. We hopen het schema in de toekomst te verfijnen aan de hand van terugkoppeling uit het veld.”

Stroomschema professioneel dronegebruik boven Natura 2000-gebieden (bron: RWS)

Case studies

De studie gaat ook in op de rol van drones als het gaat om natuurbeheer, monitoring en tellingen. Van den Burg: “Monitoren middels drones is vaak veel efficiënter dan traditionele methoden. Je hebt minder verblijftijd in het veld en bovendien krijg je vanuit de lucht vaak meer details te zien. Als de drone op een professionele manier wordt ingezet, heb je juist veel minder verstoring van de natuur.”

Om dit positieve aspect van het gebruik van drones te benadrukken heeft Rijkswaterstaat een brochure opgesteld, waarin een aantal case studies worden toegelicht. Deze variëren van het in kaart brengen van afval in de Waddenzee na de ramp met containerschip MSC Zoe, tellen van Schotse Hooglanders op het eiland Tiengemeten tot het inventariseren van dotterbloemen in de Biesbosch en het monitoren van waterkwaliteit in het Markermeer en IJmeer. Ook wordt een case study beschreven van het gebruik van een drone om filmopnamen te maken van natuurgebied Drentsche Aa.

Toekomst

In de toekomst zullen de Natura 2000-gebieden waarschijnlijk worden aangemerkt als drone zones waar mogelijk beperkingen gelden ten aanzien van dronevluchten. Van den Burg: “We hopen met dit onderzoek de discussie over zonering vooruit te helpen. Het rapport is al naar het ministerie van IenW gestuurd. Ook vanuit het buitenland is er al interesse getoond in het onderzoek.”

Ecoloog Van der Vliet staat te popelen om zelf met drones aan de slag te gaan. “Ik denk dan aan tellingen van kolonies. Een andere interessante techniek is om met behulp van een drone met een schepnetje insecten te tellen. Het karteren van dotterbloemen is ook een leuk voorbeeld van de mogelijkheden die drones bieden.”

Downloads

Brochure: Drones en Natura 2000: samen lossen wij dit op

Onderzoeksrapport: Handleiding drones boven Natura 2000-gebieden

Artikel: RPAS over Natura 2000 areas: Disturbance responses of wildlife and opportunities for research

Dit artikel werd mede mogelijk gemaakt door Rijkswaterstaat.

Avatar foto

Wiebe de Jager

Wiebe de Jager (@wdejager) is oprichter van Dronewatch en auteur van de boeken Dronefotografie en Dronevideo's maken. Wiebe is A1/A2/A3 gecertificeerd dronepiloot en beschikt over een exploitatievergunning voor de Specific categorie.

10 gedachten over “Rijkswaterstaat publiceert richtlijnen voor dronevluchten boven Natura 2000-gebieden

  • Wow, zowaar een keer positieve ontwikkelingen als het gaat om verlichting van de restricties en dat ook nog eens duidelijk weergegeven!

    Beantwoorden
  • Willie 13

    Vlieg al jaren…. en kan met grote zekerheid uit ervaring zeggen dat drones weinig impact hebben op het gedrag en reactie van vogels…..paarden zijn iets meer gevoelig….en koeien boeit het helemaal niet….al met al valt het reuze mee….als je er rekening mee houd…

    Beantwoorden
  • als je 30 meter of hoger vliegt is er geen beest(je) die er last van heb de mensen die dat verbieden die weten niet waar ze het over hebben

    Beantwoorden
    • Avatar foto Wiebe de Jager

      Nou, wel dus. Check ook het onderliggende onderzoek. En ik kan uit eigen ervaring beamen dat je op 30 m hoogte verstoring teweeg kan brengen. Hangt natuurlijk wel erg van de drone in kwestie af, maar 30 m is echt niet zo hoog.

      Beantwoorden
  • Wordt tijd dat er eens wordt gekeken. En dat er eens objectief wordt gekeken. Vanuit meerdere standpunten. Want het is en blijft Nederland, een zeer dichtbevolkt gebied. Waar je mensen juist moet opvoeden hoe om te gaan met natuur en niet plataf dingen in regels gieten

    Voorbeeld ; de gehele Schelde delta en stroomgebied in NL is een N2k gebied. Voor hele stukken kan ik me er zeker veel bij voorstellen. Maar voorbeeld. De westerschelde zelf. Kneiterdrukdruk bevaren (zowel bereoeps al plezier-vaart) en dan zou je daar niet boven mogen vliegen ivm N2k. Dat soort dingen dus.

    Beantwoorden
  • Welke waarde hebben die stroomschema’s op dit moment? Ik neem aan dat die alleen nut hebben in gevallen dat er in de beheerplannen geen verbod is opgenomen en dus enige ruimte voor interpretatie bestaat? Of kan ook een algemeen verbod worden ‘omzeild’ als je volgens het schema geen verstoring gaat veroorzaken?

    Beantwoorden
    • Avatar foto Wiebe de Jager

      Inderdaad zijn de stroomschema’s bedoeld voor de situatie dat er in het betreffende beheerplan niets over drones staat. Mijn hoop is dat de richtlijnen op den duur breder omarmd worden (bijvoorbeeld bij het vaststellen van de nieuwe drone zonering), maar de Natura 2000-lobby kennende zal dat niet snel gebeuren.

      Beantwoorden
    • Volgens mij is het zo dat een lokaal verbod gehandhaafd kan worden op bestaande wetgeving. Dat is in dit geval de Wet Natuurbeheer. Op basis van die lokale regelgeving kun je dus geen boete krijgen. Zij, Staatsbosbeheer bijvoorbeeld, zullen moeten aantonen dat je de Wnb hebt overtreden door het gebruik van je drone in dat gebied. Dat gaat ze nooit lukken. Op basis waarvan kan Staatsbosbeheer aantonen dat jij met je drone er voor hebt gezorgd dat een bepaald soort uit dat gebied verdwenen is?

      Beantwoorden
  • Rob Bruning

    Zoals meestal het geval is lijden overheden, de Provincie in dit geval en mogelijk ook SBB , aan koudwatervrees en zeggen bij voorbaat nee tegen het vliegen boven natuurgebieden.
    Maar piloten met verantwoordelijkheidsgevoel die toestemming zouden krijgen om boven een natura 2000 gebied te mogen vliegen zullen zich na het behalen van een certificaat A1-A3 en een A 2 certificaat heus niet gaan wagen aan het overtreden van veilige vliegregels die ze boven een Natura 2000 gebied moeten aanhouden.
    Als de Provincie nu simpelweg een vergunning verleent met opgave van waar de piloot op moet letten om de natuurwaarden niet te verstoren hoeft niemand bij de provincie er bang voor te zijn dat er blijvende “schade” wordt berokkend aan de natuurwaarden in het betreffende natura 2000 gebied.
    Er kan ook een meldingsplicht aan worden verbonden voor geval er eventueel een ongeluk ontstaat met de toegepaste drone.

    Beantwoorden
  • Ik heb ondertussen behoorlijk ervaring van koud watervrees bij provincie. Ik ben in bezit van A1-3 & A2 certificaat en wil graag zowel recreatief als professioneel vliegen boven natuurgebied de Wieden in de kop van Overijssel. In het beheerplan wordt alleen gesproken over drones zwaarder dan 25 Kg. Deze mogen niet lager vliegen dan 1000 foot. Ben ondertussen in 2 weken tijd nu 6x verwezen naar verschillende afdelingen en van geen heb ik een antwoord gekregen. Ook natuurmonumenten weet niet wat ze met mijn vraag aan moeten. Ik vlieg nu maar gewoon boven het gebied en houd de RWS richtlijn aan van 50 mtr hoogte, en tot nu toe van niemand commentaar gehad. ( stiekem hoop ik op een ijverige agent die mij op de bon wil slingeren, zodat ik een proefproces kan beginnen. Wordt echt tijd voor een landelijke richtlijn.

    Beantwoorden

Geef een reactie

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

Meld je aan voor onze nieuwsbrief!

Vul hieronder je gegevens in en blijf op de hoogte.

Open nieuwsbrief aanmeldformulier