Opinie

Dronevluchten boven bebouwing: eerst nadenken, dan doen

Lange tijd was het wettelijk gezien vrijwel onmogelijk om met een drone boven bebouwing te vliegen. De modelvliegregeling voorzag sowieso niet in deze mogelijkheid. Alleen een handjevol professionele operators mag boven stedelijk gebied vliegen. Hier komt op 31 december verandering in met de Europese droneregels: in de Open categorieën A1 en A2 geldt namelijk geen verbod op het vliegen boven bebouwing. Maar met nieuwe mogelijkheden komen ook nieuwe verantwoordelijkheden.

Aaneengesloten bebouwing

Dronevliegers die zich een beetje verdiept hebben in de huidige nationale droneregels zijn waarschijnlijk bekend met de bepaling dat het niet toegestaan is om dronevluchten boven ‘gebieden met aaneengesloten bebouwing’ uit te voeren. Die definitie was altijd goed voor levendige discussies, maar je kon er gevoeglijk van uitgaan dat het niet de bedoeling was dat je met je drone boven woonwijken en stadscentra ging vliegen. (Dat het volop gebeurde is weer een ander verhaal.)

Ook professionele drone-operators liepen tegen deze wettelijke beperking aan. Een ROC-light-houder moet immers minimaal 50 meter afstand houden van aaneengesloten bebouwing. Voor operators met een volledige ROC-vergunning is dat 25 meter. Alleen als je in het bezit bent van een ROC met aanvullende ontheffing mag je boven een gebouw of object vliegen, en dan nog met de nodige beperkingen (zo mag je volgens die ontheffing alleen boven grondgebied en bebouwing vliegen die onder jouw controle staan).

Europese droneregelgeving

Zoals de meeste lezers van Dronewatch inmiddels weten, komt er op 31 december 2020 verandering in deze situatie. Dan wordt namelijk nieuwe regelgeving ingevoerd die gebaseerd is op een Europese verordening. Deze vervangt de huidige Regeling modelvliegen en de Regeling op afstand bestuurde luchtvaartuigen. In plaats daarvan krijgen de meesten van ons te maken met de Open of de Specific categorie. (De Certified categorie laten we even buiten beschouwing.)

De Open categorie is onderverdeeld in drie subcategorieën: A1, A2 en A3. In welke categorie je terecht komt, is afhankelijk van het gewicht van je drone. Met bestaande drones (zonder Cx CE label) tot 500 gram krijg je te maken met subcategorie A1 (later, met de invoering van klasse C1 drones wordt dit 900 gram). Als je drone tussen de 500 gram en 2 kg weegt (of in de toekomst: tot 4 kg met een klasse C2 drone), dan kom je terecht in A2. Met nog zwaardere drones wordt je ingedeeld in A3. In dat laatste geval moet je minstens 150 meter afstand houden van mensen en de bebouwde omgeving, dus voor die categorie geldt de rest van dit verhaal niet.

Afstand tot mensen, in plaats van bebouwing

Interessant is het feit dat er in de regelgeving voor Open subcategorieën A1 en A2 niet meer wordt gesproken over een verbod op het vliegen boven bebouwing of wegen. Wel moet je in een aantal gevallen enige horizontale afstand houden tot ‘niet-betrokken personen’. Dat zijn mensen die niets met je dronevlucht te maken hebben; gewoon nietsvermoedende mensen op de grond dus.

Binnen subcategorie A1 wordt nog een aanvullend onderscheid gemaakt: als je drone minder dan 250 gram weegt (lees: DJI Mavic Mini/DJI Mini 2 en kleine FPV drones) dan mag je boven niet-betrokken personen vliegen. Weegt je drone tussen de 250 en 500 gram (of in de toekomst: 250-900 gram), dan is dat niet strikt verboden, maar je moet wel proberen om het zoveel mogelijk te voorkomen. (In beide gevallen is er overigens wel sprake van een verbod op het vliegen boven een mensenmenigten of een drukke winkelstraat.)

In subcategorie A2 zijn de regels iets strenger. Met een legacy drone (zonder Cx CE label) moet je minstens 50 meter afstand horizontaal aanhouden van mensen op de grond. In de toekomst, met de komst van nieuwe drones die voldoen aan nieuwe veiligheidseisen, wordt deze afstand kleiner: minimaal 30 meter afstand, of 5 meter in de low-speed mode.

Vliegen boven bebouwing in de Open categorie

Met andere woorden: dronevliegers die in Open subcategorie A1 vliegen krijgen dus de mogelijkheid om boven bebouwing te vliegen, helemaal als je drone minder dan 250 gram weegt: dan is er vanuit wettelijk perspectief – afgezien van de privacywetgeving – geen enkele beperking meer, even los van eventuele CTR’s en andere no-fly zones. Dat brengt interessante mogelijkheden met zich mee voor journalisten, mediamakers en bijvoorbeeld dakdekkers, loodgieters, makelaars en andere beroepsgroepen die graag even met een kleine drone zouden willen kijken hoe e.e.a. er op een wat grotere hoogte uitziet.

Eindelijk wordt het legaal om drones voor dit soort nuttige doeleinden te gebruiken zonder dat je eerst tienduizenden euro’s in opleidingen en vergunningen hoeft te investeren. Met een drone van een paar honderd euro, een online cursus van een paar tientjes als je drone meer weegt dan 250 gram en een registratie bij de RDW ben je in principe klaar, of je nu voor de lol of zakelijk vliegt. Zelfs thermografische inspecties komen in de Open categorie binnen handbereik, bijvoorbeeld met de Parrot Anafi Thermal, die nog geen 500 gram weegt.

Met zwaardere (>500 gram) drones van de huidige generatie wordt het een lastiger verhaal, in subcategorie A2. Praktisch gezien betekent 50 meter afstand van niet-betrokken personen dat je al gauw niet meer boven de bebouwde kom kunt vliegen. Nog los van de vraag of iemand die zich in een auto bevindt, ook moet worden gezien als niet-betrokken persoon. Daar zegt de regelgeving niets over. Als je toch met een drone die meer weegt dan 500 gram (of in de toekomst: 900 gram) boven bebouwing wilt vliegen, dan krijg je al snel te maken met de Specific categorie.

Verstoring en privacy

Met een Mavic Mini of Mini 2 bijvoorbeeld kun je best aardige foto’s en videobeelden maken, dadelijk ook in de stedelijke omgeving. Je kunt er echter vergif op innemen dat als iedereen lukraak met kleine drones boven bebouwing gaat vliegen dit binnen de kortste keren tot ophef gaat leiden. Denk aan verstoring (niet iedereen zit te wachten op het bekende jankgeluid van een kleine multirotor), maar vooral aan privacyaspecten. Er zullen maar weinig mensen blij zijn met een drone boven hun tuin of voor een bovenraam, zeker als niet duidelijk is door wie de drone bestuurd wordt. Nu al zie je op sociale media of in de krant regelmatig mensen klagen over drones boven hun huis. Er zijn zelfs al voorbeelden van mensen die het heft in eigen hand nemen en ongewenste drones uit de lucht schieten.

Nu is het zo dat dronevliegers zich sowieso aan de privacywetgeving dienen te houden. Maar dat is al snel grijs gebied, zeker in de bebouwde omgeving. Een drone die geen opnamen maakt kan door iemand op de grond ervaren worden als een inbreuk op de privacy, terwijl dat technisch gezien helemaal niet zo is. En wat te denken van een drone die op grotere hoogte vliegt? Die kan immers niet snel personen herkenbaar in beeld brengen. Is er dan sprake van een privacyschending? Zo ja, moeten de satellieten van Google Maps en fotovluchten met gewone vliegtuigen dan ook niet aan banden worden gelegd?

Hoe verder?

Hoe nu om te gaan met deze situatie? Heeft de Nederlandse overheid alsnog mogelijkheden om het vliegen boven bebouwde gebieden aan banden te leggen? Die mogelijkheid is er inderdaad, namelijk met behulp van drone zones, een nieuw fenomeen in de EU regelgeving. De kans bestaat dat door zonering grote delen van het land op slot gaan voor drones in de Open categorie. Maar dat zou haaks staan op de geest van de Europese regelgeving, die als uitgangspunt heeft dat er meer mogelijkheden moeten komen voor drones, niet minder.

Een andere beperking zit hem mogelijk in nationale luchtverkeersregels, die door lidstaten ingesteld kunnen worden om de privacy of veiligheid te waarborgen. In de concept-ministeriële regeling staat dat multirotordrones in Nederland dadelijk minstens 75 meter afstand moeten houden van (spoor)wegen, uitgezonderd 30, 50 en 60 km wegen. (NB. Ben je het niet eens met dit voorstel? Dan kun je tot 20 november inspreken.)

Vooralsnog lijkt het erop dat alleen vitale infrastructuur zoals bepaalde industriegebieden, havengebieden, energiecentrales, gevangenissen en andere gevoelige locaties door dergelijke drone zones door middel van dergelijke verkeersregels en uiteindelijk zonering op slot gaan voor dronepiloten in de Open categorie. Maar alles op slot gooien gaat wel heel erg ver. Bovendien: waar trek je de grens? Alleen de grote steden in de Randstad, of ook kleinere steden en dorpen?

Momenteel wordt het door het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat nagedacht over deze kwestie. Er is ook een participatieproces in gang gezet, waarbij verschillende stakeholders hun zegje hebben kunnen doen. Ook in die discussie komen er al snel tegengestelde belangen op tafel. Die moeten tegen elkaar worden afgewogen, daarna kunnen de zones ingevuld gaan worden. Dat zal in de loop van 2021 gaan gebeuren.

Handhaving vs. eigen verantwoordelijkheid

Los van bovenstaande is er de kwestie van handhaving. In principe is de politie verantwoordelijk voor handhaving op dronevluchten in de Open categorie. Maar weten agenten op straat überhaupt dat het volgens de Europese regelgeving toegestaan is om met lichtgewicht drones boven bebouwing te vliegen? Wie gaat de scheidslijnen trekken op het vlak van privacy? Is het realistisch om te denken dat er überhaupt kan worden gehandhaafd als er een klacht over een overvliegende drone komt, maar men niet weet waar de bestuurder zich bevindt? Nog los van de vraag of iemand die niet goed ingevoerd is in de materie het onderscheid kan maken tussen zelfbouw, legacy en Cx CE-label drones… Is een soort ‘flight radar’-app voor drones op basis van Remote ID uiteindelijk de heilige graal?

Wat mij betreft moeten dronevliegers vooral bij zichzelf te rade gaan of het wenselijk is om met een drone boven bebouwing te gaan vliegen. Dat iets wettelijk gezien kan en mag, wil nog niet zeggen dat het een goed idee is. Denk dus goed na bij wat je doet voordat je met je drone boven dorpen of steden gaat vliegen, en houdt rekening met de privacy van derden, zelfs als je geen mensen herkenbaar in beeld brengt. Dit om te voorkomen dat Nederland binnen no-time één grote no-flyzone wordt voor drones en dat je alsnog door talloze hoepels moet springen om actief te worden in de Specific categorie, als je (al dan niet beroepsmatig) alsnog in de bebouwde omgeving wilt opereren. Dat zou weer een grote rem zetten op vele nuttige toepassingen van drones.

Ik ben benieuwd naar de meningen van dronevliegers. Wat kunnen we zelf doen om te voorkomen dat dadelijk de dronesector alsnog dichtgereguleerd wordt? Is een – juridisch vrijblijvende – gedragscode misschien de oplossing? Laat in de comments weten hoe jij tegen dit onderwerp aankijkt!

 

Avatar foto

Wiebe de Jager

Wiebe de Jager (@wdejager) is oprichter van Dronewatch en auteur van de boeken Dronefotografie en Dronevideo's maken. Wiebe is A1/A2/A3 gecertificeerd dronepiloot en beschikt over een exploitatievergunning voor de Specific categorie.

27 gedachten over “Dronevluchten boven bebouwing: eerst nadenken, dan doen

  • De no-fly zones zijn flink uitgebreid. Veel gebieden in Nederland zijn toegevoegd aan Natura 2000. Zo is bijvoorbeeld de hele kustlijn van Nederland toegevoegd aan Natura 2000. Ik vraag me af waarom dit is gedaan? Er is ruimte voldoende om daar te vliegen. Voor mij is het dronepiloten pesten. Waarom hebben ze van dat toegevoegd gebied geen laagvlieggebied gemaakt? Al met al blijft er ook met de nieuwe regelgeving weinig ruimte over. Of je vindt het vliegen boven een weiland in “the middle of nowhere” nog leuk. Ik iig niet. Dan vlieg ik nog liever over een dak…

    Beantwoorden
    • Hans Geurtsen

      Natura 2000 is niet per definitie een no-fly gebied. Net als bij het in de toekomst vliegen boven bebouwing, geldt ook voor Natura 2000 vooral dat je je verstand gebruikt en de natuur niet verstoord. Er zijn natuurlijk wel gebieden waar het niet mag, maar dat moet dan in de beheerplannen staan. Maar bijv. het hele Waddengebied, mag je wel vliegen, mits je je aan de gedragscode houdt (bijv. zeehonden niet verstoren).

      Beantwoorden
      • Dit klopt helaas niet. Ik wilde voor een videoclip drone opnamen maken op Ameland, maar in de bepalingen van dat gebied (op provincie of regio niveau geregeld als ik het me goed herinner) stond expliciet dat drone gebruik in het Natura2000 gebied aldaar verboden is.

        Beantwoorden
  • Beste,
    Ik blijf het toch enigszins ingewikkeld vinden waar nu naar gekeken wordt.
    De zwaarte, type drone A1 of A3.
    Even heel kort de vraag waar ik in val met een Spark. Nu A1, na 2021 A3 want nu zie ik weer wat veranderingen in het verhaal. Iets met gewicht wat weer aangepast gaat worden?
    Volgens mij kijk ik eroverheen of blijft het veranderen en weten ze in Europa niet echt waar ze mee bezig zijn.

    Hoop op een, misschien alweer, duidelijke uitleg. Keep up the good work Drone watch!

    Beantwoorden
  • Aanvullende informatie over mijn vraag,

    Er staat namelijk in bovenstaande tekst het volgende:
    Met nog zwaardere drones wordt je ingedeeld in A3.
    Maar mijn Spark is helemaal niet zwaar en zit ruim onder de 500gram?
    Maar toch kom ik in de A3 terecht….

    Beantwoorden
    • Dat heeft te maken met het feit dat uw Spark op dit moment geen CE keurmerk heeft. Na 2021 (als ik mij niet vergis) komen alle drones zonder CE keurmerk in de A3 terecht. Nieuwe aangeschafte drones met een CE keurmerk worden in de categorien ingedeeld naar gelang het gewicht van het toestel.

      Beantwoorden
        • Oké, bedankt voor de info. Dus qua drone gewicht geen verandering maar puur het label wat telt in deze situatie. Eigenlijk vallen dus alle drones , legacy, na 2023 in de A3, dus bezitters van deze drones moeten dan de regels in acht nemen die bij blokje A3 horen, dus oa 150 meter afstand van bebouwing en mensen. Zo balen dat de Spark, en meer onbekende drones, net 50 gram teveel wegen. Eigenlijk is de gewicht grens een beetje belachelijk maar dat is mijn mening.

          Beantwoorden
  • Heb ik het dan goed begrepen dat de Spark nu in A1 terecht komt en na 2022 volgens mij in C1 die dan weer in A3 valt?
    Excuses voor de vragen.

    Beantwoorden
  • Dank voor het interessante artikel en je inzet in het algemeen voor veilig en verantwoord drone gebruik.
    Vorige week heb ik voor een collega/vriend een korte vlucht gemaakt met mijn Mavic Air 2. Hij had lekkage op zolder, nabij zijn schoorsteen. Een vlucht van 5 minuten en een tiental foto’s leerden ons dat er een gat in de loodslab zat (zo groot als een kippenei) en dat de metselvoeg boven de slab op diverse plaatsen los zat en/of geheel afwezig was. Geen steiger, geen hoogwerker, geen ladder. Nee: gewoon even vanuit de tuin omhoog met de drone. Hij blij, ik blij en enkele buren geïnteresseerd in de mogelijkheden. Nu was ik nog burgerlijk ongehoorzaam, dus ik kijk reikhalzend (wat met een drone niet nodig zou zijn) uit naar de nieuwe regels en hoop dat onze overheid ze niet al te krampachtig gaat hanteren/handhaven. Groets van Oeds, een Hoger Veiligheidskundige die drones ziet als alternatief voor veel inspectiewerk op hoogte.

    Beantwoorden
  • doe nog wel eens schoolfoto;s maken, en dan van groepen van 100 tot 200 personen.
    dit gaat heel goed met een drone. en je hoeft niet hoger dan 10 max 15 meter te gaan.
    Vliegt ook niet boven groep maar en schuin voor.
    Dit is het enige wat ik ermee doe. met een Mavic 2, super stabiel etc.
    Maarrr, ook dit mag dus niet, na 2023-01-01 helemaal niet omdat ie 905gram weegt, toch ?
    gewoon laag vliegen tot iets van 20m zou vrijgesteld moeten zijn. ook voor dakinspecties etc is dat hoog genoeg.

    Beantwoorden
  • De vogelwerkgroep Geesteren gebruikt sinds een jaar de Mavic Air 2 drone om kievit en grutto nesten op te sporen en te registreren. Dit gebeurt in de periode van half februari tot half juni. Daarna gaan we samen met agrariërs reekalfjes opsporen, voor er gras gemaaid gaat worden.

    Vraag: wat voor consequenties heeft de nieuwe regelgeving voor onze 10 drone piloten en voor onze stichting?

    Beantwoorden
  • Voor fotojournalistiek waarin ik veel werk is het wel een hele uitkomst, zeker met die handzame sub-250grams drones die een prima beeld leveren. Een welkome aanvulling bij de beelden die vanuit de fotocamera’s komen. En bij de meeste collega’s is er een gezonde dosis ethiek en fatsoen aanwezig de privacy te respecteren, en zo’n drone bijvoorbeeld bij regulier reportagewerk in te zetten. Je moet je sowieso afvragen of je bij branden en ongevallen foto’s en video’s wilt maken, maar dat is een andere ethische kwestie. Daar pas ik voor. Kijk…ik kan ook met een 600mm telelens die voor sport- en natuur-reportages gebruikt wordt een flinke inbreuk doen op privacy bij de overburen, maar dat komt buiten het schrijven van deze reactie verder niet in mij op 🙂 De afgelopen jaren zag je een boel cowboys/particulieren in de openbare ruimte die doodleuk foto’s en films maakten boven stadscentra, totaal niet op de hoogte (of ‘schijt aan’) de geldende regels. Dergelijke figuren blijf je helaas altijd houden… Gewoon duimen dus en er met elkaar aan werken dat drones als een mooi, creatief aanvullend middel worden ingezet! En in het kader van persvrijheid een mooi middel, maar maak er geen misbruik van.

    Beantwoorden
    • Kijk…ik kan ook met een 600mm telelens die voor sport- en natuur-reportages gebruikt wordt een flinke inbreuk doen op privacy bij de overburen, maar dat komt buiten het schrijven van deze reactie verder niet in mij op : Dat mag niet , daar zijn al rechterlijke uitspraken over geweest.

      Beantwoorden
      • Avatar foto Wiebe de Jager

        Juist; het vraagstuk van privacy is niet per se uniek voor drones.

        Beantwoorden
  • Beste Wiebe,

    Ik heb onlangs een webinar gevolgd van de Belgian Drone Federation, en daar is wel een nuance gemaakt over het feit of je de mini moet registreren of niet.
    Hierbij speelt niet enkel het gewicht een rol, maar ook het feit of het kan aanzien worden als speelgoed.
    De mini heeft zoveel features dat hij niet aanzien wordt als speelgoed, waardoor je toch in klasse A1/A3 gaat vliegen.
    Bron : EASA

    Beantwoorden
    • Avatar foto Wiebe de Jager

      Sowieso moet je niet de drone registreren, maar jezelf, als operator. De Mavic Mini / Mini 2 wordt inderdaad niet gezien als speelgoeddrone. Maar omdat de drone <250 gram weegt, is een opleiding+examen niet nodig. Verder valt de drone qua operatie inderdaad onder A1/A3. Dat blijkt toch ook uit het artikel?

      Beantwoorden
  • Louis-Philippe Deleersnyder

    Ivm de privacy. Wat is het verschil tussen een overvliegende luchtballon of een drone? Naar een luchtballon staat iedereen te wuiven, maar naar een drone wordt lelijk gekeken. Terwijl beide ongeveer hetzelfde zicht hebben.

    Beantwoorden
    • Avatar foto Wiebe de Jager

      Je legt de vinger op de zere plek. Het gaat niet zozeer om de mogelijke privacyinbreuk zelf, maar om de privacybeleving. Als je een ballon ziet overvaren dan weet je dat daar mensen in zitten die waarschijnlijk de ervaring van hun leven hebben en niet zozeer bezig zijn met het specifiek fotograferen van jouw achtertuin. Als er een drone boven je huis hangt, dan heb je geen idee van wie die is en wat-ie er doet. Het kan de drone van een buurman verderop zijn, maar het kan ook een drone van een inbreker of een voyeur zijn. Daar zit ‘m het verschil in.

      Beantwoorden
      • Avatar foto Wiebe de Jager

        De zeer kleine drones waar dit artikel over gaat zijn zeer licht van gewicht en ook behoorlijk stil. Je hoort ze amper als ze boven een stad vliegen.

        Beantwoorden
      • Vince Donald

        lmao, the small ones that this article talks about are quieter than a tractor and practically silent when they go above 50m!

        Beantwoorden
  • Waar ik vooral nieuwsgierig naar ben hoe het met de schade zit als een drone naar beneden valt. Hoe is de drone eigenaar verzekerd? Is de drone eigenaar wel te achterhalen, staat zo’n drone geregistreerd?

    Beantwoorden
    • Avatar foto Wiebe de Jager

      In principe moet de dronepiloot zich registreren bij de overheid, en het registratienummer aanbrengen op alle drones waarmee gevlogen wordt. Verder dient een dronepiloot zorg te dragen voor een (aansprakelijkheids)verzekering, al dan niet bedrijfsmatig.

      Beantwoorden
    • Vince Donald

      the chances of you being struck by lighting is higher than a drone failing and falling on you

      Beantwoorden
  • hallo mijn naam is Hanief heb onlangs de mini 3 gekocht top drone, wat me heel erg opvalt is dat flevoland onnodig voor zoveel mogelijk op slot is gezet voor de drone vliegers, onbegrijpelijk dat de Ijsselmeer helemaal op slot is voor de drone vliegers, als je kijkt naar de gemotoriseerde scheepvaart en pleziervaart dat door de Ijsselmeer vaart is ongekend, de drone is elektrisch ik kan geen enkele reden vinden on dit te doen onlogisch en het is gewoon de burger niks gunnen en begrenzen in zijn vrijheid en plezier te hebben, bijna de hele kust gebied is op slot voor de dronevliegers, ik zeg maar in nederland wordt je geleefd, de zogenaamde regelgevers zijn doorgeslagen, ik heb well mooie plaatsen gevond waar ik kan vliegen met de drone moet alleen een heel stuk rijden,

    wens jullie veel drone plezier
    groet Hanief

    Beantwoorden

Laat een antwoord achter aan Wiebe de Jager Reactie annuleren

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

Meld je aan voor onze nieuwsbrief!

Vul hieronder je gegevens in en blijf op de hoogte.

Open nieuwsbrief aanmeldformulier