Verstoring scheepvaartverkeer Westerschelde mogelijk veroorzaakt door ‘dronekiller’

Afgelopen vrijdag is het scheepvaartverkeer op de Westerschelde korte tijd gehinderd geweest als gevolg van een verstoring van het GPS/AIS-systeem waarvan de schepen afhankelijk zijn voor hun positiebepaling en remote tracking. Mogelijk werd de verstoring veroorzaakt door een ‘dronekiller’ aan boord van een luxejacht, die op het moment van de verstoring verplaatst werd. Dat meldt de Belgische website Flows.

Verstoring van GPS/AIS

Om het scheepvaartverkeer te kunnen volgen zijn loodsen afhankelijk van het Automatic Identification System (AIS). In combinatie met GPS zorgt AIS ervoor dat de locatie van schepen realtime wordt doorgegeven aan maritieme volgsystemen. In de voormiddag van vrijdag 26 maart viel het systeem in de buurt van Vlissingen echter korte tijd uit, als gevolg van het wegvallen van de GPS-ontvangst.

Het gevolg was dat Scheldeloodsen de posities van nabijvarende schepen niet meer konden volgen op hun elektronische navigatiekaarten. Ook moesten een aantal zandzuigers hun werk staken, aangezien deze schepen voor hun positiebepaling afhankelijk zijn van GPS. Al met al duurde de verstoring bijna een uur.

‘Dronekiller’ mogelijke oorzaak

Volgens Flows zou het per ongeluk activeren van een ‘dronekiller’ aan boord van een superjacht de mogelijke oorzaak zijn van de verstoring. Een verplaatsing van het luxejacht in Vlissingen vond plaats op vrijwel exact hetzelfde moment als de verstoring. Inmiddels hebben de Belgische scheepvaartautoriteiten een onderzoek ingesteld. Daarbij zijn ook de Nederlandse politie, Agentschap Telecom en de havenautoriteiten van North Sea Port betrokken.

Het zou niet voor het eerst zijn dat scheepvaartverkeer wordt verstoord als gevolg van moedwillige verstoring van het GPS signaal waarvan ook drones afhankelijk zijn voor hun positiebepaling. Zo zorgde GPS spoofing in Rusland tijdens reizen van president Poetin talloze keren voor problemen met scheepvaart- en vliegverkeer. Het Amerikaanse Center for Advanced Defense Studies (C4ADS) waarschuwde al in 2019 voor deze ontwikkeling.

Jamming en spoofing

Drone jammers kunnen worden gebruikt om te verhinderen dat ongewenste drones hun vlucht kunnen voorzetten. Dat wordt bereikt door in te breken op de radioverbinding tussen de piloot en de drone (jamming), of door het GPS signaal te verstoren (spoofing). Deze laatstgenoemde techniek zorgt er echter voor dat ook alle andere GPS-ontvangers in de buurt ontregeld raken, met alle mogelijke gevolgen van dien.

Vanwege de ongewenste neveneffecten van drone & GPS jammers is het civiel gebruik van dergelijke apparatuur in de meeste EU-landen verboden. Het blijkt echter niet heel moeilijk te zijn om aan drone jammers te komen, aangezien Chinese leveranciers de apparatuur desgewenst als losse onderdelen uitleveren. Vermogende eigenaren van superjachten die willen voorkomen dat ze bespied worden door drones zijn een lucratieve doelgroep voor dergelijke apparatuur, maar het gebruik ervan is strafbaar.