VN: eerste dodelijke slachtoffer van autonome gevechtsdrone een feit

Volgens een rapport dat onlangs door de Verenigde Naties werd gepubliceerd is er vorig jaar maart in Libië voor het eerst een persoon om het leven gekomen als gevolg van een aanval door een autonoom opererende gevechtsdrone. De drone in kwestie, een met explosieven uitgeruste quadcopter, werd ontwikkeld door een Turks defensiebedrijf. Internationaal wordt de roep om een verbod op dergelijke killerdrones steeds sterker.

Zelfstandige kamikaze-actie

Het voorval zou hebben plaatsgevonden tijdens een schermutseling tussen het Libische regeringsleger en een militante afscheidingsbeweging. Als onderdeel van de gevechtshandelingen zou een Kargu-2 Autonomous Tactical Multi-Rotor Attack UAV zijn ingezet door het leger om achter een groep rebellen aan te gaan. De drone zou daarbij geheel zelfstandig de kamikaze-actie hebben uitgevoerd, resulterend in het achtervolgen en ombrengen van minstens één en misschien meer tegenstanders. Het VN-rapport spreekt van ‘fire, forget and find’.

Volgens analist Zak Kallenborn van het National Consortium for the Study of Terrorism and Responses to Terrorism is dit mogelijk het eerste geval van een dodelijke gevechtshandeling die geheel autonoom werd uitgevoerd door een bewapende aanvalsdrone. Kallenborn spreekt van een gevaarlijke ontwikkeling. “Hoe goed werkt het identificatiesysteem aan boord van de drone? Hoe vaak wordt per ongeluk het verkeerde doel geselecteerd?”

De Kargu-2 aanvalsdrone is een quadcopter die wordt gefabriceerd en vermarkt door het Turkse bedrijf STM. De drone heeft een vliegtijd van 30 minuten en kan dag en nacht worden ingezet en kan door één soldaat bediend worden. Aan boord is een 10x optische zoomcamera en een infraroodcamera. Door middel van AI kan een doelwit automatisch gevolgd en uitgeschakeld worden. De drone kan daartoe uitgerust worden met verschillende wapens en explosieven. Ook voorziet het systeem in een zelfvernietigingsfunctie.

Ethische vraagstukken

Het voorval roept veel ethische vraagstukken op. Wie is er verantwoordelijk als de drone per ongeluk het verkeerde doelwit uitschakelt? Hoe kan worden voorkomen dat de technologie in verkeerde handen valt? Wat te doen als de drone niet reageert op een commando om een missie af te breken, bijvoorbeeld doordat het radiosignaal is weggevallen? En hoe kan voorkomen worden dat een killerdrone zich tegen de eigen troepen keert?

Wereldwijd spreekt een groeiend aantal politici zich vanwege dergelijke ethische dilemma’s uit tegen de ontwikkeling en inzet van killerrobots, waaronder autonome gevechtsdrones. Onlangs nog diende kandidaat-kamerlid Salima Belhaj (D66) nog een initiatiefnota met die strekking in. “Ik vind dat er een verbod moet komen op killerrobots. Dat kun je doen door een internationaal verdrag op te stellen en afspraken te maken dat je die niet gaat ontwikkelen”, gaf Belhaj daarbij als toelichting. Human Rights Watch startte vorig jaar de campagne Stop Killer Robots.

Het lijkt er echter op dat politici achter de feiten aanlopen en dat de geest allang uit de fles is. Ten eerste wordt technologie zoals objectherkenning en tracking aan boord van drones steeds meer gemeengoed. Ten tweede neemt de mate van autonomie van drones steeds verder toe. Ten derde experimenteren steeds meer legers met de bewapening van compacte drones. De combinatie van die drie ontwikkelingen is vanuit het perspectief van fabrikanten van militaire drones een logische volgende stap.