Waarom het IJslandse transportministerie zsm een minimum vlieghoogte voor helikopters moet instellen rondom de Fagradalsfjall vulkaan

In de afgelopen weken was ik voor een korte vakantie in IJsland. Ik was in de gelukkige gelegenheid om twee keer een bezoek ter brengen aan de Fagradalsfjall vulkaan. De eerste keer was de vulkaan helaas niet actief, maar de tweede keer stroomde de lava volop uit de kratermond. Dat was een magnifiek gezicht. Maar ik was vooral verbaasd door het grote aantal zeer laagvliegende helikopters met toeristen erin, terwijl er ook talloze drones rondvlogen. Mijn stelling is dat het IJslandse transportministerie zo snel mogelijk een minimum vlieghoogte moet instellen voor commerciële helikopters om ongelukken te voorkomen. Het alternatief (een lokaal droneverbod) is namelijk onmogelijk te handhaven.

De vulkaanuitbarsting brengt dagelijks tienduizenden toeristen op de been, die soms grote stukken lopen en klimmen om de lava van dichtbij te kunnen zien stromen. Je moet een goede conditie hebben en geen hoogtevrees hebben om een mooi uitzicht te hebben op de Fagradalsfjall vulkaankraters: de klim naar omliggende bergtoppen neemt al gauw een paar uur in beslag en de verschillende paden zijn soms zeer stijl en glad door het vele stof en gruis. 

Niet iedereen heeft zin of tijd om zo’n wandeling te ondernemen. Een groeiende groep toeristen boekt simpelweg een helikoptervlucht naar de vulkaan. Je stijgt op vanuit Reykjavik en binnen een paar minuten ben je bij de vulkaan. Dergelijke tours zijn ‘big business’: voor een vlucht van zo’n 40-50 minuten betaal je tegen de 60.000 IJslandse kronen, omgerekend zo’n 400 euro per persoon.

Dergelijke tarieven vormen voor veel mensen blijkbaar geen belemmering om een helikoptertour te boeken. Op sommige momenten cirkelden er tijdens mijn tweede bezoek aan Fagradalsfjall wel vier tot vijf helikopters rondom de vulkaankrater, en ze bleven maar af en aan vliegen. Er was zelfs een helikopter die op zeer kleine afstand van de vulkaan landde op een bergplateau om daar een groepje toeristen af te zetten en later weer op te pikken. Weinig moeite doen om toch een spectaculaire ervaring op te doen spreekt blijkbaar veel (vermogende) mensen aan. 

Tegelijkertijd zag ik gedurende de paar uur dat ik rondliep over de omringende bergrug tientallen toeristen een drone uit hun tas halen om zelf luchtopnamen te maken. Van zeer kleine modellen zoals de DJI Mavic Mini tot de wat grotere toestellen zoals de Mavic 2. Ik zag zelfs een FPV drone vliegen. Ik begrijp deze dronevliegers maar al te goed: In de afgelopen weken zijn er al tal van adembenemende dronevideo’s verschenen van de vulkaanuitbarsting (waarvan er een aantal werden uitgelicht op Dronewatch).

Zelf had ik ook een klein model drone mee, waarmee ik snel en op lage hoogte wat opnamen maakte toen er even geen helikopters rondcirkelden. Maar ik zag ook mensen die hun drones op de vulkaan afstuurden terwijl er wel helikopters in de buurt hingen. Je kunt erop wachten dat het een keer fout gaat en er een drone met een zeer laagvliegende helikopter botst.

Nu heb ik zelf een uitgebreide opleiding gedaan om professioneel dronepiloot te worden. Tijdens deze opleiding wordt uitgebreid benadrukt dat je altijd voorrang dient te verlenen aan bemande luchtvaart. Maar ik vraag me af hoeveel toeristen die drones bij zich hebben drones kennis hebben van die basisregel. Het zou dus op het eerste gezicht logisch zijn dat het IJslandse transportministerie een algeheel vliegverbod voor drones nabij de vulkaan instelt, om te voorkomen dat het tot een botsing komt tussen een drone en een helikopter. 

Het is echter de vraag of een dergelijk algeheel droneverbod (‘no drone zone’) gehandhaafd zou kunnen worden. Zelfs al zouden er overal dronedetectors worden geïnstalleerd: In het ruige berglandschap is het onmogelijk om snel bij dronepiloten die in overtreding zijn te komen. De drone is allang weer teruggevlogen en opgeborgen voordat er überhaupt een handhaver op locatie kan komen. Om de veiligheid te bevorderen is zo’n droneverbod vooral een schijnmaatregel. 

Mijn stelling is mede daarom met de vliegveiligheid in het achterhoofd zo snel mogelijk een minimum vlieghoogte voor commerciële helikopters (ruim boven de 500 ft AGL, uitgezonderd SAR vluchten) ingesteld zou moeten worden rondom de Fagradalsfjall vulkaan. Niet alleen vanwege het weinig realistische idee van een totaalverbod op drones op die locatie: er zijn tegenwoordig nu eenmaal veel meer mensen met een drone dan dat er mensen zijn die een helikoptertour kunnen betalen. Drones verlagen de drempel om zelf vanuit de lucht unieke perspectieven op de vulkaan te kunnen werpen. Dat genoegen zou niet alleen voorbehouden mogen zijn aan welgestelde toeristen. 

Drones democratiseren het luchtruim en het wordt tijd om de verhouding tussen bemand en onbemand luchtverkeer nog een kritisch te bezien, zeker waar het de Fagradalsfjall vulkaan in IJsland betreft!

Voor de goede orde, dit zijn de huidige drone-regels in IJsland (bron: ICETRA). Ik raad je aan om je altijd aan deze regels te houden als je met een drone vliegt in IJsland.

• Vlieg met een drone niet hoger dan 120 m boven de grond
• Geef altijd voorrang aan bemande vliegtuigen
• Drones mogen niet voorbij de visuele zichtlijn (BVLOS) worden gevlogen
• De exploitant van de drone is verantwoordelijk voor eventuele schade die kan voortvloeien uit het gebruik ervan
• Voor commerciële drones gelden aanvullende eisen, bijvoorbeeld ten aanzien van registratie

* Voor bemande vliegtuigen (helikopters en kleine vliegtuigen) is de minimumhoogte voor VFR-vluchten in landelijke gebieden in IJsland 500 voet. Veel helikopters en vliegtuigen leken echter veel lager in de buurt van de uitbarsting te vliegen.

Dit artikel is ook in het Engels verschenen op LinkedIn.