Plan van gemeente Deventer om drones in te zetten voor toezicht werpt veel stof op

Het onlangs aangekondigde plan van de gemeente Deventer om drones in te gaan zetten voor toezicht leidt tot veel commotie binnen en buiten de Hanzestad. De gemeente ziet vooral voordelen, bijvoorbeeld als het gaat om het ontdekken van illegale dakkapellen of het opsporen van houtkap in de buitengebieden. Bewoners vrezen echter voor hun privacy en voorzien dystopische scenario’s.

Toezicht houden

“Stuur adelaars af op de drones van de gemeente Deventer”. “Bij vermoeden van overtreding sturen ze maar een echte ambtenaar. Niet zomaar iedereen vanuit de lucht bespieden”. “Big brother is watching you”. Deze commentaren vormen slechts een kleine greep uit de reacties die in de afgelopen weken te horen waren nadat de gemeente het plan lanceerde.

Wat is de bedoeling? Met drones kan de gemeente veel eenvoudiger bepaalde toezichttaken uitvoeren, zoals controles op het naleven van het bestemmingsplan. “Zo kan toezicht worden gehouden op erfinrichtingsplannen maar ook op bijvoorbeeld gevels en daken. Een drone is gemakkelijk en snel in te zetten maar is ook goedkoper en vaak veiliger dan bijvoorbeeld een hoogwerker of steiger. De drone maakt foto’s vanuit de lucht van objecten en geeft snel overzicht van een situatie”, schrijft de gemeente op haar website.

Bezwaren

Het plan stuit echter tegen de borst van bewoners van de gemeente Deventer. “Dit moeten we dus niet willen. Als dit gebruikt gaat worden is het einde en je privé zoek”, reageert een inwoner op NU.nl. Ook privacy-experts zijn kritisch. “De gemeente moet niet opkomen voor haar eigen belangen, maar voor die van burgers. Drones schenden het recht op privacy”, stelt Guido Visman van Stichting Privacy First tegenover Hart van Nederland.

Historicus Han van der Horst is nog een stuk kritischer en vreest scope creep. “Nu kun je natuurlijk wel zeggen dat al jaren de hele teringzooi vol met camera’s hangt en dat de gemiddelde politicus een half orgasme krijgt als het woord “handhaving” valt, maar zo’n drone boven je kop voelt anders. Het is de eerste stap naar het gebruik van deze vliegende camera’s om mensen juist wel in de gaten te houden, bijvoorbeeld burgers van wie je kunt vermoeden dat ze op weg zijn naar een demonstratie”, schrijft hij op opiniewebsite Joop.

Vooral praktisch

De gemeente benadrukt dat de inzet van drones vooral een stuk handiger is dan andere methoden. “Het is praktisch’’, benadrukt gemeentewoordvoerder Maarten-Jan Stuurman in De Stentor. “We kunnen steigers of hoogwerkers de binnenstad inrijden of het buitengebied afstruinen, of we kunnen een drone inzetten. Het is een hulpmiddel. Vooral efficiënter, goedkoper en met minder overlast dan hoe we het nu doen.’’

Ook burgemeester Ron König verdedigt de gemeentelijke inzet van drones. Volgens hem moet de gemeente zich houden aan duidelijke regels. “Onze mensen zijn gewoon opgeleid. Ze kunnen echt niet zomaar met een drone vliegen en moeten de privacyregels kennen. We bekijken geen mensen in hun persoonlijke levenssferen. We controleren het bestemmingsplan. We zijn niet op zoek naar wat mensen allemaal doen.”

Andere gemeenten

Overigens is Deventer niet de enige gemeente die drones in wil zetten voor handhavingstaken. Zo maakten de Friese gemeenten Achtkarspelen en Tytsjerksteradiel onlangs bekend drones te gaan inzetten voor controles van houtsingels en groenstroken in landelijke gebieden. Ook gemeente Texel heeft concrete plannen om drones in te gaan zetten voor toezicht en handhaving.

Gemeenten hebben zich aan strenge regels te houden, zo staat ook beschreven in de VNG-whitepaper Drones binnen de gemeente. Niet alleen moet men de geldende regels voor het vliegen met drones in acht nemen, ook moet de AVG nageleefd worden. Het punt is echter dat drones al snel de beleving van privacy aantasten, zelfs als daar helemaal geen aanleiding toe is. Gemeenten doen er daarom goed aan om meer rekening te houden met het proportionaliteitsbeginsel. Met andere woorden: zet alleen drones in als het echt niet anders kan.

(coverfoto ter illustratie)