TUG-ontheffing nieuw hoofdpijndossier voor operators van zwaardere drones

Wie in Nederland gaat vliegen met drones die meer dan 25 kg wegen, krijgt te maken met provinciale regelgeving omtrent het opstijgen en landen buiten luchthaventerreinen. Zo ook drone-operator Tom Oudijk van Skymotion. Hij liep echter tegen bureaucratische hindernissen en flinke kosten aan bij het aanvragen van de verplichte TUG-ontheffingen. Oudijk roept op tot herziening van de regelgeving.

Opstijgen buiten luchthaventerrein

Een Tijdelijk en Uitzonderlijk Gebruik Wet luchtvaart (TUG)-ontheffing is eigenlijk een overblijfsel uit het tijdperk van de bemande luchtvaart, bedoeld om starts- en landingen buiten luchthaventerreinen mogelijk te maken. Maar deze regel, die ooit voor helikopters en vliegtuigen is opgesteld, geldt helaas ook voor het opstijgen met zwaardere drones. De ondergrens is gesteld op 25 kg. Steeds vaker lopen met name professionele drone-operators aan tegen die grens, bijvoorbeeld bij de inzet van high-end cinemadrones.

Zo ondervond ook Tom Oudijk van Skymotion. Hij kreeg van een opdrachtgever het verzoek om luchtopnames te maken met een IMAX-camera. De drone die hij hiervoor inzet, de Freefly Alta X, weegt samen met de camera 32 kg. Dit betekent dat voor zo’n opdracht een TUG-ontheffing noodzakelijk is, en wel voor iedere provincie waarin gevlogen wordt. De aanvraag bleek echter een tijdrovend en vaak kostbaar proces te zijn. De procedure verschilt bovendien per provincie.

Zo liep Oudijk tegen de volgende issues aan:

1. Natura 2000-opstijgverbod: Er mag volgens de bepalingen van een TUG niet worden opgestegen in deze beschermde natuurgebieden, zelfs niet met toestemming van de beheerder. Om dat te omzeilen, moet er worden opgestegen buiten het natuurgebied, om vervolgens met behulp van observers alsnog de vlucht boven de beoogde locatie uit te voeren. Dat komt niet ten goede van de veiligheid.
2. Onvoorspelbare kosten: In sommige provincies zoals Groningen, Limburg, Zuid-Holland en Noord-Brabant is de TUG gratis, terwijl in Noord-Holland de kosten voor een doorlopende TUG oplopen tot 1070 euro per jaar. Die kosten worden overigens niet op de website van de provincie vermeld, waardoor de factuur als een verrassing kwam.
3. Inconsistente regelgeving: Het aantal keren dat men dagelijks mag opstijgen varieert per provincie. In sommige provincies kan men 3x per dag opstijgen, in andere 10x of zelfs 50x. Het spreekt voor zich dat 3x opstijgen een flinke beperking is bij filmopnamen met grote cameradrones die een vliegtijd van 10 minuten of minder hebben.
4. Omslachtige procedures: Het aanvragen van een TUG kan omslachtig zijn, met verplicht inloggen via eHerkenning of verstopte aanvraagformulieren op provinciale websites.
5. Lange doorlooptijden: het kan weken duren voordat een TUG wordt verstrekt. De officiële doorlooptijd is 4 weken, maar de termijn verschilt per provincie.
6. Geluidsverklaring vereist: sommige provincies vereisen bij de TUG-aanvraag een verklaring omtrent geluid. Voor drones werd er vroeger een ontheffing voor dat document afgegeven door de ILT, maar daaraan is met de introductie van de Europese regels een einde gekomen.
7. Niet nabij bebouwing: een TUG wordt in sommige gevallen alleen verstrekt voor locaties buiten de bebouwde kom. Dit is een grote beperking voor drone-operaties, die in sommige gevallen prima en veilig uitgevoerd kunnen worden in stedelijk gebied. Bijvoorbeeld vanuit een park of met afzetting van de omgeving.
8. Verstoorde klantrelatie: Het is voor een drone-operator bijna niet uit te leggen aan een klant dat er niet, beperkt en/of tegen bijkomende kosten gevlogen kan worden. Laat staan dat er weken of zelfs maanden gewacht moet worden op de afgifte van de ontheffing. Dit terwijl een drone veel minder overlast veroorzaakt dan de helikopter die anders ingehuurd moet worden.

Herziening nodig

Om deze uitdagingen aan te pakken, stelt Oudijk de volgende potentiële oplossingen voor:

1. Verhoging van het gewichtslimiet: Een voorstel is om de ondergrens voor een TUG-ontheffing te verhogen naar drones vanaf 50 kg. Dit zou veel operators zoals Skymotion ontlasten.
2. Eenduidige aanvraagprocedure: Mogelijk kan een centraal platform, zoals GoDrone, worden ingezet waarbij er één gestandaardiseerde TUG-aanvraagprocedure komt voor het gehele land.
3. Herziening van de locatierestricties: Met de juiste voorzorgsmaatregelen moet het mogelijk zijn om met drones in Natura 2000-gebieden op te stijgen, mits er toestemming is van de natuurbeheerder. Idem voor dronevluchten in stedelijk gebied.

De TUG-ontheffing is een relict uit de tijd van de bemande luchtvaart, die een nieuwe rem zet op de inzet van drones. Naarmate er meer gevlogen gaat worden met zwaardere drones, zoals cinemadrones maar ook pakketbezorgende drones, krijgt een toenemend aantal operators te maken met extra regeldruk en kosten. Het zou goed zijn als bijvoorbeeld het ministerie van IenW dit punt op de agenda zet bij toekomstige overleggen met de provincies.